بررسی اثر قیمت گذاری بلوک افزایشی بر مصرف سرانه آب شرب استان همدان 1387-1372

با توجه به نگرش جدید به آب به عنوان کالایی اقتصادی و اهمیت و نقش حیاتی آب شرب، نیاز به برنامه ریزی، طراحی بهتر، عملکرد کاراتر و مدیریت سیستم های آب رسانی موجه و ضروری به نظر می رسد. قیمت آب از طرفی هزینه های تولید را به مصرف کننده انتقال می دهد و از طرف دیگر عامل تنظیم کننده بازار آب است. پس باید به طور دقیق تر به اثر آن بر مصرف آب شرب پرداخته شود. در دهه های اخیر در بسیاری از کشورها، از جمله در ایران، به شیوه ی قیمت گذاری بلوک افزایشی که در واقع نوعی تعرفه تصاعدی برای کنترل و مدیریت مصرف آب شرب می باشد، توجه شده است. اطلاعات اخذ شده از شرکت آب و فاضلاب استان همدان نیز حاکی از استفاده از این شیوه ی قیمت-گذاری است. در این تحقیق برای بررسی اثر قیمت گذاری بلوک افزایشی بر مصرف آب شرب با استفاده از آمار سری زمانی - مقطعی سال های 1387-1372 استان همدان و با استفاده از روش پانل دیتا به برآورد الگوهای قیمت متوسط و قیمت نهایی پرداخته شده است.نتایج حاصل از مقایسه و تحلیل ضرایب الگوهای قیمت متوسط و نهایی و همچنین تحلیل آماری میزان مصرف آب شرب در هر یک از بلوک های تعرفه های آب حاکی از آن است که در دوره مورد مطالعه میزان اثرگذاری قیمت نهایی بر مصرف آب شرب کمتر از قیمت متوسط بوده است که بدان معنی است که نظام قیمت-گذاری بلوک افزایشی نتوانسته است به طور کارا باعث کنترل مصرف آب در استان همدان شود. در دو الگوی قیمت متوسط و نهایی، متوسط دمای هوا و میزان بارش سالیانه اثر مثبت و معناداری بر مصرف آب شرب داشت. چون آب کالایی ضروری است، همانطور که انتظار می رفت، ضریب متغیر درآمد سرانه در هر دو الگوی قیمت متوسط و قیمت نهایی مثبت و دارای مقداری کوچک است. در نهایت متغیر تفاضل در الگوی قیمت نهایی، اثر منفی و معناداری بر مصرف آب شرب می گذارد. زیرا در سیستم قیمت گذاری بلوکی اعمال شده در استان همدان، آب بهای هر مشترک، تنها با قیمت همان بلوکی که مصرف کننده در آن واقع است محاسبه می شود. در این تحقیق بعد از تفسیر نتایج برای بهبود مدیریت مصرف آب شرب پیشنهاداتی از جمله اصلاحاتی در تعرفه های آب شرب ارائه شده است.